Selecteer een pagina
Vluchten, vechten of bevriezen?

Vluchten, vechten of bevriezen?

I-zine nr 41 Ilone Blaauw Veilig veranderen week 47 2015

Wat je kunt leren van een spannende situatie.

Uit de drie mogelijke reacties op gevaar, kiezen hulpverleners vaak voor het gevecht. Ze bestrijden geweld, vuur, fysieke of emotionele pijn. Ik vraag me af of er in de huidige vluchtelingenstroom ook politieagenten, brandweermannen of andere zorgverleners zitten. Wanneer verandert de vechtreflex in bevriezen of vluchten? En in het gewone leven? Onder welke omstandigheden of bedreigingen verlam je of doe je wat je nooit zou doen? Zoals je baan opzeggen, stoppen met een project, iemand een dak boven het hoofd weigeren?

Het kernkwadrant van Daniel Ofman biedt een verklaring van dit gedrag.kernkw

Dit model gaat uit van kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen. Je leeft vanuit je kernkwaliteit, als je goed in je vel zit. Onder stress of getriggerd door een bepaalde persoon of situatie, schiet je in je valkuil. Dan vertoon je teveel van wat je normaliter juist zo goed doet. Je overdrijft het gedrag wat jou positief onderscheidt van anderen. Je draaft door, vecht tegen alles, je kunt niet meer stoppen of je verleent hulp aan anderen ten koste van jezelf.

Wanneer de druk nog hoger wordt, zouden alarmbellen moeten gaan rinkelen. Je kunt zelfs het tegenovergestelde gedrag gaan vertonen. Dat is niet alleen bij vluchtelingen het geval. Het kan jou ook gebeuren, als je invloed beperkt blijkt of de gevaarlijke of stressvolle situatie te lang duurt. Dan doe je iets wat je nooit zou doen en waarin je jezelf niet herkent. Je onderneemt niets meer en bevriest in je handelen. Je maakt de ander steeds verwijten of je slaat op de vlucht en belandt op de bank. Puur uit zelfbescherming en onmacht.

In deze gestreste toestand zoeken mensen, vaak op aanraden van hun bezorgde omgeving, hulp bij een coach. Ik heb er begrip voor. ‘I’ve been there’. Ik weet hoe belangrijk het is om rust en tijd te nemen om te bezinnen. Een veilige plek te zoeken om te herstellen en weer tot jezelf te komen. Dan kun je je realiseren wat je meemaakt en bewust worden waar jouw gedrag vandaan komt.

Vaak is wat je onder extreme stress doet, een ’teveel’ van iets wat je te leren of te ontwikkelen hebt. Nog erger: vaak is dit de kernkwaliteit van de persoon die jou ernstig irriteert! Voor veel hulpverleners, inclusief mijzelf, is dit bijvoorbeeld: ‘slachtoffergedrag’. Zo’n passief, hulpbehoevend iemand laat je zien welk gedrag ook potentieel in jouw aanwezig is, maar wat zich, vaak goed verborgen, in de schaduw bevindt.

Tip

Erken in de allergie die je voelt voor gedrag van een ander, eens de kernkwaliteit die er achter zit! Zie bijvoorbeeld hoe goed een ‘slachtoffer’ voor zichzelf laat zorgen. Spreek jouw eigen behoefte aan hulp uit of leg de lat eens minder hoog. Wanneer je leert van de situatie en je schaduwkant onder ogen ziet, is dit een onverwacht mooie aanvulling op je kernkwaliteiten. Je wordt er een completer en gelukkiger mens van. Je zet jezelf niet vast in één soort gedrag maar kunt heen en weer bewegen tussen de twee uitersten van de lemniscaat. Zo keer je terug naar wie je in de kern bent en wat je graag en goed doet. Je kunt er zelfs met nog meer kracht zijn voor de ander, als je leert om dit complementaire gedrag te vertonen.

Hiermee wil ik niet zeggen dat er zo’n levensles zit in wat al die vluchtelingen nu meemaken. Maar wat zou het mooi zijn als we ons als ongeruste Nederlanders realiseren waarin we ons bedreigd voelen. Zodat we onze zorgen daarover bewust en respectvol kunnen uiten. Wanneer we milder kijken naar de medemensen die een nieuwe basis zoeken. Wie weet kunnen we dan de rust (her)vinden om samen een veiliger leven op te bouwen?

Hartelijke groet,

image005